در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۹۹ نشست پیامدهای فرهنگی کرونا با مشارکت آقایان سلیمانی و طباطبایی رایزنان فرهنگی ج ا ایران در روسیه و فرانسه و آقای حسینی و خانم کریمی اساتید دانشگاه تهران به دبیری آقای اسدزاده بصورت ویدئو کنفرانس (وبینار) برگزار گردید. کنفرانس مذکور که به همت مرکز مطالات راهبردی و روابط فرهنگی برگزار شده، از بازتاب رسانه ای خوبی در ایران برخوردار بوده وخبرگزاری های متعددی از جمله ایرنا، ایسنا، تسنیم و... و سایت های رسمی مختلفی آن را پوشش دادند.

 در این نشست دو ساعته ، رایزن فرهنگی ایران در فرانسه ضمن تشریح آخرین وضعیت کرونا در کشور فرانسه و جدیدترین آمارهای مربوط به موارد ابتلا و فوتی های کووید۱۹، بیان داشت که به دلیل جمعیت شهرنشین بالایی (حدود ۸۲ درصد فرانسویان در شهرها زندگی می کنند) که در این کشور وجود دارد، شیوع و نرخ مرگ و میر کرونا در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی بالا بوده است. با وجود شناسایی اولین موارد ابتلا به کرونا در اواخر ژانویه ۲۰۲۰، اما پس از برگزاری انتخابات مهم شوراهای شهر و  شهرداری‌ها در ۱۵ مارس، دولت فرانسه بطور رسمی سیاست های مبارزه با کرونا و قرنطینه را اعلام می کند.  این موضوع انتقادات بسیاری را در این کشور بدنبال داشته است. اگر اولین قرنطینه از ۱۶ مارس تا ۱۱ مه، بمدت ۵۵ روز از موفقیت نسبی برخوردار بود، اما در طول تابستان وضعیت کرونا با نوسانات بسیاری همراه بوده است. سر انجام در فصل پاییز، موج دوم شیوع کوید ۱۹و آمار ابتلا به آن بطور بی سابقه ای افزایش می یابد. بنابراین دولت فرانسه اقدام به برقراری  حکومت نظامی شبانه کرده و قرنطینه مجددی را ۳۰ از اکتبر آغاز می نماید. اگر ابتلای روزانه ۴۰۰۰ نفر باعث قرنطینه اول شد، ابتلای روزانه حدود ۵۰۰۰۰ نفر، دولت را سراسیمه به قرنطینه دوم همراه با خاموشی شبانه واداشت. خوشبختانه با شروع روند کاهشی، دولت فرانسه اعلام کرده که از شدت قرنطینه بصورت تدریجی و در طی ۳ مرحله کاسته می شود. دولت وعده داده در صورت استمرار روند نزولی گسترش بیماری و کاهش مبتلایان به روزانه ۵۰۰۰ نفر، دومین دور قرنطینه در۲۰ زانویه ۲۰۲۱ پایان یابد.

        در ادامه و در خصوص کرونا و فرهنگ، سید محمد طباطبایی بیان داشت که متاسفانه فرهنگ و هنر در فرانسه ضربه سختی از کرونا خورده است. فرانسه یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری در اروپا و حتی در جهان است و ادعای چندجانبه گرایی فرهنگی را دارد.  بنابراین همیشه در این کشور فرهنگ و هنر از جایگاه رفیعی برخوردار بوده است. فرانسه اولین کشور اروپایی بوده که در سال ۱۹۵۹ وزارت خانه ای مستقل  برای امور فرهنگی به شکل امروزی آن ایجاد می کند. اولین متصدی این وزارت خانه بزرگ آندره مالرو، سنتی را به ارمغان گذاشته که وزیر فرهنگ در فرانسه همواره به عنوان وزیری ارشد درکابینه های مختلف حضور داشته باشد. 

با این اوصاف، دولت فرانسه، فرهنگ و هنر را در زمره اقلام «غیرلازم» و «غیرضروری» برای حیات کشور در دوران سخت کرونا دانسته و دستور تعطیلی کلیه مراکز فرهنگی و هنری را در دوران قرنطینه صادر می کند. این موضوع واکنش های تندی را از طرف اصحاب فرهنگ و هنر و از طرف مردم بدنبال داشته است. اعتقاد فرانسوی ها بر آن است فرهنگ هوای تنفسی جامعه بوده و اصلا دولت می بایست با استفاده از ابزار فرهنگ و هنر به جنگ کرونا برود، نه اینکه در این شرایط دشوار آن را کنار بگذارد.

        رایزن فرهنگی ایران در فرانسه ادامه می دهد که با این وجود تمامی مراکز فرهنگی و هنری فرانسه شامل کتابخانه‌ها، کتابفروشی ها، موزه‌ها، تئاترها، سینماها، گالری ها و سالن های نمایشی وغیره در طول قرنطینه اول و دوم بطور کامل تعطیل شدند. همان طور که انتظار می رفت، این موضوع مخالفانی جدی و منتقدانی سرسخت  ازگروههای مختلف اجتماعی داشته است. فرانسویان از این اقدام به شدت شوکه شده و عقیده داشتند که مراکز فرهنگی هم بمانند مراکز درمانی و مراکز عرضه مواد غذایی و بهداشتی می بایست باز و فعال باشند تا نیازهای فرهنگی و هنری مردم بی پاسخ نمانند.

        سید محمد طباطبایی در ادامه به بیان آمارهای مختلفی از خسارت های ناشی از بسته بودن مراکز فرهنگی و هنری پرداخته و به کمک های متقابل دولت به بخش فرهنگ و هنر نیز اشاره می کند. در واقع پیش بینی رشد اقتصادی ۱.۳ درصدی دولت برای سال ۲۰۲۰ با وقوع بحران کروناویروس تبدیل به رکود اقتصادی منفی ۹ درصد شده است. در این میان صحبت از کاهش ۲۵ در صدی گردش مالی در بخش فرهنگ و هنر و در نتیجه ضرر و زیانی معادل ۲۲ میلیارد یورو می باشد که دولت قول جبران حدود ۵ میلیارد از آن را داده است. 

        استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه نگاهی گذرا به میزان کاهش گردش مالی در حوزه‌های مختلف فرهنگی در کشور فرانسه دارد:  هنرهای نمایشی ۷۲ %، هنرهای تجسمی ۳۱ %، گالری‌های هنری ۴۴ %، حراج های هنری ۳۷ %، موزه‌ها و اماکن تاریخی ۶۵ %، سینماها ۴۲ % و کتابفروشی‌ها با ۲۴% کاهش در گردش مالی خود مواجه شدند. سپس وی با اشاره به اقدامات دولت در بخش فرهنگ و هنر می افزاید که  مدیریت دولت در این بخش با انتقادات جدی همراه بوده زیرا که باعث آسیب پذیری ۸۰ هزار نهاد و موسسه فرهنگی و نارضایتی ۶۵۰ هزار نفر که در این حوزه مشغول به فعالیت می باشند، شده است. البته دولت فرانسه با اجرای طرح «فرهنگ نزد ما» و «فرهنگ در خانه» درحوزه فضای مجازی تا حدودی از آسیب پذیری های فرهنگی دوران کرونایی کاسته است. بنابر آمار دولتی استفاده فرهنگی اینترنتی با ۵۳ درصد رشد مواجه بوده و فضای مجازی تا حدود زیادی بداد فرهنگ و هنر رسیده است.  برگزاری تورهای متعدد فرهنگی مانند تورهای مجازی بازدید از کاخ ورسای، موزه لوور و ... و نمایش های آنلاین هنری و  موسیقی...  با موفقیت های نسبی همراه بوده اند. علاوه بر آن طرح سفارش و خرید اینترتی کتاب موسوم به ( Click & Collect) نیز با اقبال خوبی مواجه بوده است. بر اساس طرح مذکور که حدود ۱۴۰۰ کتابفروشی از بیش ۳۰۰۰ کتابفروشی موجود در فرانسه در آن شرکت داشتند، متقاضیان اقدام به سفارش اینترنتی کتاب و دریافت آن از درب کتابفروشی ها در ساعت مقرر می کردند. در دوران اپیدمی کرونا تنها بخشی از فرهنگ و هنر که شاهد شکوفایی بوده مربوط به رشد ۱۵درصدی استفاده از پلتفرم‌های دانلود فیلم و بازی‌های ویدیویی بوده است.

          با این وجود اصحاب فرهنگ و هنر نسبت به شیوه مدیریتی دولت فرانسه بسیار ناخشنود بوده و از نوع برخورد دولت با فرهنگ و هنر گلایه های بسیار داشتند.  بویژه آن که استفاده دولت از نیروی پلیس، برای نظارت بر تعطیلی اجباری مراکز فرهنگی، اعتراضات بسیاری را  بخصوص در مورد کتابفروشی ها بدنبال داشته است. حتی برخی سندیکاهای نویسندگان آزاداندیش ضمن تشویق کتابفروشی ها به بازگشایی درب های خود، نسبت به پرداخت جریمه های نقدی آنها اعلام آمادگی کردند. این در حالی است که هنوز هم در اروپا و در فرانسه کسانی هستند که اعتقادی به اپیدمی کووید ۱۹و سیاست های دولت ها برای مبارزه با آن ندارند.

        در بخش پایانی صحبت های خود طباطبایی ادامه میدهد که اما و اگر های بسیاری در مورد واکسن هم مطرح شده است و موج شدیدی در فضای مجازی شکل گرفته که واکسن ها را قابل اعتماد نمی داند؛ این اعتراضات به جایی رسید که دولت فرانسه اخیرا اعلام کرد که بهیچ وجه قصد الزامی کردن تزریق واکسن را برای مردم ندارد.

        رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ضمن برشمردن برخی تجربیات ارزشمند  فرانسه در مورد کرونا و فرهنگ، استفاده بهینه از ظرفیت های فضای مجازی را بهترین راه حل مناسب برای بهبود شرایط فرهنگی و اقتصاد فرهنگی دانسته، که در شرایط کنونی همه گیری کرونا می تواند از آسیب پذیری بیشتر فرهنگ و هنر بکاهد.

پاریس، آذر ماه ۹۹